Φθορές του Παρθενώνα και χριστιανοί

Μετά την ανάπτυξη της νομικής παραμέτρου της περίπτωσης του έργου του Κ. Γαβρά για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, αξίζει τον κόπο να αναφερθούμε σύντομα στην ιστορική τεκμηρίωση του περιεχομένου του βίντεο. Δε θα αναφερθούμε σε ελληνικές πηγές, όχι γιατί τις υποτιμούμε - κάθε άλλο -, αλλά γιατί θα υπάρξουν κακοπροαίρετοι που θα μας αποδώσουν τον χαρακτηρισμό των «άθεων» και άλλων συναφών «επιχειρημάτων» ή ότι υποστηρίζουμε μονομερώς τη μία ή την άλλη άποψη. Χωρίς καμία απόπειρα ερμηνείας και επιρροής από την πλευρά μας, σας παραθέτουμε παρακάτω αυτούσιο απόσπασμα (μεταφρασμένο βέβαια) από ξένη πηγή, συγκεκριμένα γαλλική. Πρόκειται για το βιβλίο «Le Parthénon, Un monument dans l’histoire», το οποίο έγραψε ο François QUEYREL και δημοσιεύτηκε το 2008. Φιλέλληνας, παλαιός μαθητής της École normale supérieure, παλαιό μέλος της École française d’Athènes και επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Paris IV (1988-1994), ο François QUEYREL διδάσκει ελληνική αρχαιολογία στην École pratique des Hautes Études.

Μας παραθέτει, λοιπόν, τα εξής :

«Οι χριστιανοί, στο τέλος της κλασσικής Αρχαιότητας, ιδιοποιήθηκαν το εγκαταλελειμμένο μνημείο. Ο Παρθενώνας, όπως και τα υπόλοιπα ιερά της Αθήνας, είχε μετατραπεί σε εκκλησία αφιερωμένη στην Μητέρα του Θεού (Θεοτόκος), ίσως μετά την καταστροφή του καθεδρικού ναού, που βρισκόταν στην πόλη, κατά τη διάρκεια της σλαβικής εισβολής του 582. Η όψη του Παρθενώνα αλλοιώθηκε βαθύτατα. Στο τέλος του έκτου αιώνα ή του εβδόμου, ο τοίχος που χώριζε το κεντρικό τμήμα του Παρθενώνα με την πίσω αίθουσα υπέστη τροποποιήσεις με την κατασκευή τριών θυρών. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα η είσοδος αντίκριζε τη δύση. Ο προθάλαμος μετατράπηκε σε διάδρομο εισόδου της εκκλησίας και η τετράγωνη αίθουσα του Παρθενώνα, με δύο παράλληλες θύρες, σε πρόναο (narthex). Πλάκες της ζωοφόρου αποκολλήθηκαν προκειμένου να φωτιστεί το κεντρικό τμήμα του ναού (cella). Χτίστηκε επίσης στον χώρο του προθαλάμου της εκκλησίας μία μικρή αψίδα. Οι μετώπες, στις πιο ορατές πλευρές του μνημείου, ακρωτηριάστηκαν. Ο εν λόγω ακρωτηριασμός προσδιορίζεται χρονικά κατά την περίοδο της βυζαντινής εικονοκλασίας, μεταξύ 726 και 843 μΧ. Βέβαια, πρέπει να τονιστεί ότι ορισμένες μορφές διασώθηκαν : μήπως γιατί αναγνωριζόταν σ’αυτές τις μορφές μία αναπαράσταση του Ευαγγελισμού με την Παρθένο και τον αρχάγγελο Γαβριήλ? Οι κεντρικές μορφές (γλυπτά) του αετώματος αποτέλεσαν, χωρίς αμφιβολία, αντικείμενα αρπαγής την ίδια στιγμή. Η αψίδα της εκκλησίας διακοσμήθηκε από μωσαϊκό, που αναπαριστούσε την Παρθένο και το Παιδί, και το κεντρικό τμήμα της ζωοφόρου, στα ανατολικά, αφαιρέθηκε».

Στη συνέχεια, ο συγγραφέας αναφέρεται αναλυτικά στις μετέπειτα μετατροπές και φθορές του Παρθενώνα, στη διαρκή εναλλαγή της χρήσης του (καθολικός ναός των Αθηνών, μουσουλμανικό τέμενος …) και στις λεηλασίες του Έλγιν.

Πηγή : François QUEYREL, Le Parthénon, Un monument dans l’histoire, Éditions Bartillat, Paris, 2008.