Χιλιάδες κλεμμένα από τους Ναζί βιβλία στις Γερμανικές βιβλιοθήκες

Εκατοντάδες χιλιάδες εκτιμώνται πως είναι τα βιβλία που κλάπηκαν από τους Ναζί και βρίσκονται ακόμα στις Γερμανικές βιβλιοθήκες. Μεμωνομένοι βιβλιοθηκάριοι ψάχνουν να τα εντοπίσουν και να τα επιστρέψουν στους ιδιοκτήτες τους, την ίδια στιγμή που οι διευθύνσεις των περισσότερων βιβλιοθηκών δεν δείχνουν το απαραίτητο ενδιαφέρον και αποποιούνται των ευθυνών.Στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου υπάρχουν περισσότερα από χίλια βιβλία που κατασχέθηκαν από τους Εβραίους στη διάρκεια του Ναζιστικού καθεστώτος. Τα βιβλία αυτά βρέθηκαν στο γραφείο ενεχύρων του Βερολίνου και είχαν καταχωρηθεί εκεί από την άνοιξη του 1943. Σύμφωνα με τα αρχεία του γραφείου, η βιβλιοθήκη της πόλης αγόρασε εκείνη την εποχή περίπου σαράντα χιλιάδες τόμους από τους εκδιωχθέντες Εβραίους. Τότε, οι βιβλιοθηκάριοι της εποχής κατάφεραν να καταγράψουν κάθε τόμο και κατάφεραν να κρατήσουν ένα λεπτομερές αρχείο ακόμα και όταν ο πόλεμος έφτασε στο τέλος του με την κατάρρευση του Ναζιστικού καθεστώτος. Τα βιβλία καταχωρήθηκαν στο γράμμα J από το ''Jews'' (Εβραίοι) και κάθε ένα ξεχωριστά πήρε ένα νούμερο προσθήκης. Κάθε μεγάλη Γερμανική βιβλιοθήκη έχει ακόμα εκατοντάδες από αυτά τα βιβλία στους καταλόγους της. Τα βιβλία αρπάχτηκαν με τη βία από το προσωπικό των SS και των SA ακόμα και από απλούς Γερμανούς στρατιώτες, από τη Γερμανία και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες που καταλήφθηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Κανένας δεν ξέρει πόσα κλεμμένα βιβλία είναι ακόμα στα ράφια των Γερμανικών βιβλιοθηκών σήμερα, αν και οι εμπειρογνώμονες, όπως ο ιστορικός Görz Aly, υπολογίζουν ότι υπάρχουν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο. Ο ομοσπονδιακός Επίτροπος της Γερμανίας για τον Πολιτισμό Bernd Neumann, θεωρεί ότι οι υπάλληλοι και οι βιβλιοθηκάριοι των μουσείων και των βιβλιοθηκών έχουν την υποχρέωση «να αφιερώσουν όλη την προσοχή τους στην αναζήτηση εκείνων των πολιτιστικών αγαθών που κλάπηκαν από τα θύματα της ναζιστικής βαρβαρότητας». Ο Neumann επισημαίνει επίσης ότι, περισσότερο από την «υλική αξία», το ζήτημα εδώ είναι «η ανεκτίμητη συναισθηματική σημασία που έχουν τα αντικείμενα για τα θύματα που έχουν επιβιώσει από το ολοκαύτωμα αλλά και στις οικογένειες όσον απεβίωσαν». Για δεκαετίες, οι βιβλιοθήκες δεν υπέβαλαν καμία ερώτηση για την προέλευση των βιβλίων που προστέθηκαν στους καταλόγους τους κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εποχής. «Πολλοί βιβλιοθηκάριοι πλησίασαν το ζήτημα κρυφά και διστακτικά. Πολλές βιβλιοθήκες δεν έχουν ψάξει συστηματικά για τα κλεμμένα βιβλία στους καταλόγους τους» λέει ο Salomon Korn, ο αντιπρόεδρος του κεντρικού Συμβουλίου των Εβραίων στη Γερμανία. Εμφανής είναι και η δυσαρέσκεια του για την έλλειψη ενδιαφέροντος για την τύχη μέρους της πολιτιστικής κληρονομίας των εβραίων που είχε βεβηλωθεί από τους Ναζί. Το 1991, ο Klaus von Münchhausen, ένας πολιτικός επιστήμονας της πόλης της Βρέμης, ήταν ένας από τους πρώτους που πρότεινε λύση για τα κλεμμένα βιβλία. Μετά τις επικρίσεις του για το ζήτημα, η Σύγκλητος της Βρέμης μίσθωσε έναν συνταξιούχο ανώτερο υπάλληλο του Υπουργείου Παιδείας για να διεξάγει έρευνα και βρήκε 1.555 βιβλία καταγραμμένα στο βιβλίο προσθηκών για το 1942. Μερικές καταχωρήσεις είχαν τη σημείωση «δώρο από το ναζιστικό Κόμμα» ενώ άλλες ήταν χαρακτηρισμένες με τα αρχικά J.A. «Jew Auction» (Δημοπρασία Εβραίου). Τα περισσότερα από τα βιβλία είχαν κατασχεθεί από Εβραϊκούς μετανάστες που επιβιβάζονταν στα πλοία για να πάνε στο εξωτερικό. Κατέστη μάλιστα δυνατό να προσδιοριστούν οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες περίπου 300 των βιβλίων. Μέχρι σήμερα, μόνο 14 βιβλιοθήκες έχουν καταχωρήσει επίσημα τα κλεμμένα από τους Ναζί βιβλία τους. Ούτε οι μεγάλες πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, όπως εκείνη στη Φρανκφούρτη, το Kassel και τη Χαϋδελβέργη, δεν έχουν αρχίσει ακόμα να ψάχνουν συστηματικά για τα κλεμμένα αγαθά στους καταλόγους τους. Ακόμη και η κρατική βιβλιοθήκη του Βερολίνου, η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της Γερμανίας, πήρε το χρόνο της πριν αρχίσει μια σοβαρή προσπάθεια αναζήτησης 3 έτη πριν. Ο βασικός λόγος που δεν εντείνονται οι προσπάθειες αναζήτησης και καταγραφής της πολιτιστικής αυτής κληρονομιάς, είναι η πως οι βιβλιοθήκες δεν θέλουν να κατηγορηθούν για οποιαδήποτε συμμετοχή ή σχέση με τις λεηλασίες του Ναζιστικού καθεστώτος. Κανένας δεν είναι σε θέση να υπολογίσει το πολιτιστικό έγκλημα που διέπραξαν οι Ναζί. Ελπίδα όλων, να γίνει μια σοβαρή έρευνα από τη Γερμανική κυβέρνηση σε συνεργασία με τις βιβλιοθήκες ώστε να παραδοθεί στον κόσμο όλος αυτός ο πολιτιστικός πλούτος που διασώθηκε από εκείνα τα «μαύρα χρόνια» του Ναζιστικού καθεστώτος.

www.tvxs.gr