Ανωνυμία, κατάχρηση και ο ρόλος του Blogger

Με αφορμή την προσωρινή αναστολή λειτουργίας του Τρωκτικού (δε γνωρίζουμε εάν ήταν πραγματική ή όχι, τεχνικό σφάλμα ή διαφημιστικό κόλπο) από το διαδίκτυο και τις ποικίλες αντιδράσεις που υπήρξαν στην μπλογκόσφαιρα για το συγκεκριμένο ζήτημα, πρέπει να λεχθούν ορισμένες αλήθειες σχετικά με την ανωνυμία που επιλέγουν ορισμένα ιστολόγια, την καταστρατήγηση της παραπάνω έννοιας και φυσικά το ρόλο που διαδραματίζει ο ιστοχώρος φιλοξενίας, που στην προκειμένη περίπτωση ήταν ο Blogger.

«Don’t be evil», δηλαδή μην είσαι κακός, μην πράττεις κάτι άσχημο. Εξαρτάται βέβαια από τα κίνητρα του καθενός πώς θα ερμηνεύσει την παραπάνω ρήση. Πρόκειται για σλόγκαν, το οποίο υιοθετήθηκε από την Google. Σύμφωνα με την Wikipedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Don't_be_evil), αφορά περισσότερο το θέμα της απληστίας και της κερδοσκοπίας σε επίπεδο επιχειρήσεων. Γενικότερα, πάντως, αυτό το σλόγκαν θα μπορούσε να αποτελεί κατευθυντήρια αρχή για κάθε εμπνευστή και δημιουργό ιστολογίου. Βέβαια, όσοι ασχολούνται με τα ιστολόγια, είτε συντάκτες είτε αναγνώστες, θα έχουν αντιληφθεί ότι υπάρχει ένας χώρος, όπου ο καθένας έχει την ευκολία και την άνεση να γράφει οτιδήποτε εναντίον οποιουδήποτε και όποτε το επιθυμεί χωρίς τεκμηρίωση, συνείδηση, υπευθυνότητα και εγκράτεια. Ο χώρος αυτός είναι η ελληνική πραγματικότητα του Blogger.

Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, θα έχουν διαπιστώσει πόσο εύκολη, απλή, γρήγορη και -εννοείται- δωρεάν είναι η δημιουργία ιστολογίου. Η απλότητα του Blogger εμπεριέχει ωστόσο ένα ρίσκο, το οποίο μπορεί να είναι απρόβλεπτο. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να φτιάξει ιστολόγιο. Αυτό έχει ως συνέπεια να παρατηρούμε την παρουσία ιστολογίων με περιεχόμενο ποιοτικό, διασκεδαστικό και δημιουργικό και άλλων που έχουν ως στόχο την προπαγάνδα, τη συκοφαντία, το κουτσομπολιό, την ισοπέδωση των πάντων.

Η δεύτερη κατηγορία ιστολογίων βασίζεται σ’ένα θεμελιώδες δικαίωμα, την ανωνυμία. Ο καθένας απολαμβάνει την ελευθερία να γνωστοποιεί ή να αποκρύπτει την ταυτότητά του, να δημοσιοποιεί ή να μην αποκαλύπτει τα προσωπικά του δεδομένα. Τα ιστολόγια που συκοφαντούν, που εκστομίζουν αμετροεπώς χαρακτηρισμούς και κρίνουν τους πάντες και τα πάντα αισθανόμενοι ότι έχουν το αλάθητο, βασίζονται σ’αυτό το δικαίωμα. Ποια είναι η ειδοποιός διαφορά? Έγκειται στο γεγονός ότι τα προπαγανδιστικά ιστολόγια δεν περιορίζονται στην άσκηση του παραπάνω δικαιώματος, αλλά το εκμεταλλεύονται, το καταστρατηγούν και αλλοιώνουν την πραγματική του αξία. Η ανωνυμία, εξαιτίας αυτών των κρουσμάτων, τείνει να ποινικοποιηθεί, μετατρέπεται σε έννοια παρεξηγήσιμη, σε αντικείμενο καχυποψίας και φυσικά οι συνέπειες αυτής της κατάστασης επηρεάζουν όλους τους δημιουργούς ιστολογίων.

Ο χώρος φιλοξενίας ιστολογίων εγγυάται τη δυνατότητα της ανωνυμίας. Βέβαια, η εν λόγω εγγύηση δεν είναι απόλυτη. Δύο είναι τα στοιχεία που τη σχετικοποιούν. 1. Ο ίδιος ο φορέας έχει στην κατοχή του και στη διακριτική του ευχέρεια την IP διεύθυνση του κάθε δημιουργού ιστολογίου. 2. Η εν λόγω διεύθυνση, η οποία και νομολογιακά αποτελεί προσωπικό δεδομένο, δημοσιοποιείται κατόπιν δικαστικής αίτησης, όταν συντρέχει δίωξη κακουργηματικού χαρακτήρα.

Η όλη λειτουργία του οικοδεσπότη στηρίζεται στην θεμελιώδη ελευθερία της έκφρασης. Η τελευταία όμως δεν συνεπάγεται ασυδοσία, συκοφαντία, δυσφήμηση, εξύβριση. Ο συγκεκριμένος ιστοχώρος φιλοξενίας δε φαίνεται να το έχει πλήρως κατανοήσει, δεν είναι ξεκαθαρισμένο στη γενικότερη πολιτική του. Από την άλλη, είναι δυνατό να ειπωθεί ότι τηρεί μία περιέργως ουδέτερη στάση σε περιπτώσεις που παρεκκλίνουν ξεκάθαρα από το πραγματικό νόημα της ελευθερίας του λόγου.

Θεωρητικά θέτει τις βάσεις ελέγχου περιπτώσεων που αφορούν ποινικά κολάσιμες πράξεις. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση προσβολής της προσωπικότητας? Υπάρχουν οι κλασικοί όροι χρήσης και η πολιτική απορρήτου. Σε ό,τι αφορά την πολιτική περιεχομένου, διατυπώνεται ξεκάθαρα το εξής : «Σεβόμαστε την ιδιοκτησία και την ευθύνη των χρηστών για το περιεχόμενο που επιλέγουν να μοιραστούν. Πεποίθησή μας είναι ότι η λογοκρισία του περιεχομένου αντιβαίνει στις αρχές μιας υπηρεσίας που βασίζεται στην ελευθερία της έκφρασης. Προκειμένου να διατηρήσουμε αυτές τις αξίες, πρέπει να περιορίσουμε τις όποιες καταχρήσεις που απειλούν τη δυνατότητά μας να παρέχουμε αυτή την υπηρεσία και την ελευθερία έκφρασης που αυτή ενθαρρύνει. Συνεπώς, υπάρχουν ορισμένα όρια όσον αφορά τον τύπο περιεχομένου που μπορεί να φιλοξενηθεί στο Blogger. Τα όρια που έχουμε καθορίσει είναι εκείνα που αφενός συμμορφώνονται με τις νομικές απαιτήσεις και αφετέρου εξυπηρετούν τη βελτίωση της υπηρεσίας γενικώς». Πρακτικά δε φαίνεται να τηρείται.

Ο κάθε ιστοχώρος φιλοξενίας δεν είναι άμοιρος ευθυνών. Σε ό,τι αφορά τον Blogger, μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για επιχείρηση, η οποία είναι φυσιολογικό να εξυπηρετεί τα δικαιώματά της κατά το δοκούν. Το γεγονός ότι είναι αμερικάνικη εταιρεία, δε σημαίνει ότι απολαμβάνει δικαστική ασυλία. Πολλές είναι οι περιπτώσεις (ιδίως στο εξωτερικό), κατά τις οποίες ιδιώτες στράφηκαν δικαστικά κατά της Google για μη τήρηση των υποχρεώσεών της.

Παρόλο που τίθενται από τον οικοδεσπότη ορισμένα εργαλεία ελέγχου και ειδοποίησης για ανήθικα και παράνομα περιεχόμενα, η κατάσταση στον χώρο των ιστολογίων φαίνεται να είναι ανεξέλεγκτη. Αυτή η ανοχή έμμεσα συντηρεί εκείνα τα ιστολόγια, τα οποία υπό τον μανδύα της ανωνυμίας, συκοφαντούν και προπαγανδίζουν. Καταχρώνται το δικαίωμα της ανωνυμίας και την ελευθερία της έκφρασης με αποτέλεσμα να αλλοιώνουν και να καταστρέφουν έναν υγιή χώρο (μπλογκόσφαιρα) που μπορεί να προσφέρει πολλά στην κοινωνία.

Σε καμία περίπτωση δεν μιλάω για επιβολή λογοκρισίας ή για αντιδημοκρατικές παρεμβάσεις, για να προλάβω τους κακεντρεχείς και προκατειλημμένους. Απλούστατα, είναι εκνευριστική η υποκρισία ορισμένων, οι οποίοι χρησιμοποιούν καταχρηστικά και ιδιοτελώς δικαιώματα και ελευθερίες, προκειμένου να δικαιολογήσουν συκοφαντίες, λογοκλοπές, ατεκμηρίωτες κατηγορίες και γενικότερα εμετικές ενέργειες που υποβαθμίζουν την έννοια του blogging. Ίσως είναι απαραίτητη μία προσπάθεια αυτορρύθμισης στο χώρο των ιστολογίων. Βέβαια δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα συμμετέχουν εκείνοι οι οποίοι έχουν συμβάλει με τον τρόπο τους στην αλλοίωση της γενικότερης εικόνας των ιστολογίων.